ANDRAPRADESH, GODAVARI RIVER, ELURU:భారతదేశంలో రెండో అతిపెద్ద నది, దక్షిణ భారతదేశంలోని ప్రధాన రాష్ట్రాలకు జీవనాడి అయిన గోదావరి నది కాలుష్యం బారిన పడుతోంది. BY: BCN TV NEWS ఈ ప్రభావం తెలంగాణలో ఎక్కువగా కనిపిస్తోంది. ఇటీవల ఇండియన్ ఇన్స్‌టిట్యూట్‌ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (IIT) హైదరాబాద్, CSIR-NEERI సంయుక్తంగా నిర్వహించిన ఒక అధ్యయనం పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు, మురుగు నీరు నదిలోకి చేరి జలచరాల జీవనానికి మరియు మానవ ఆరోగ్యానికి తీవ్రమైన ముప్పు కలిగిస్తున్న కొన్ని ప్రాంతాలను గుర్తించింది.
తెలంగాణలో ఆందోళనకర స్థాయికి కాలుష్యం తెలంగాణలోని గోదావరి తీర ప్రాంతాల్లో కాలుష్యం ప్రమాదకర స్థాయికి చేరింది. ముఖ్యంగా ఆదిలాబాద్, కరీంనగర్, వరంగల్, ఖమ్మం జిల్లాల్లో ఈ ప్రభావం అధికంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతాల్లోని కర్మాగారాలు, ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు శుద్ధి చేయని వ్యర్థాలను నేరుగా నదిలోకి విడుదల చేస్తున్నాయి. ఇది బయోకెమికల్ ఆక్సిజన్ డిమాండ్ (BOD) స్థాయిలను పెంచుతోంది. భద్రాచలంలో ఈ కాలుష్య సమస్య స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. ఇక్కడ రసాయన మరియు మురుగునీటి కాలుష్యం కారణంగా నది నీరు తరచుగా నల్లగా మారి దుర్వాసన వస్తోంది.
పట్టణీకరణ మరియు నదీతీరాలను ఆక్రమించడం కూడా కాలుష్యానికి కారణమవుతున్నాయి. నది పరీవాహక ప్రాంతమంతా అటవీ నిర్మూలన జరగడం కూడా దీనికి తోడైంది. దీని ప్రధాన ఉపనదులైన ప్రాణహిత, ఇంద్రావతి పరిస్థితి కూడా ఇలాగే ఉంది. భారీగా పేరుకుపోయిన పూడిక మరియు నీటి నాణ్యత తగ్గడం జీవనాన్ని ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. నదిపై ఆధారపడి జీవిస్తున్న అనేక గ్రామాల ప్రజలు చర్మ సంబంధిత వ్యాధులు, జీర్ణకోశ సమస్యలు వంటి ఆరోగ్య సమస్యలు పెరిగాయని చెబుతున్నారు. కాలుష్య నిబంధనలను ఉల్లంఘిస్తున్న పరిశ్రమలపై చర్యలు తీసుకోవడంలో యంత్రాంగం పటిష్టంగా లేకపోవడంతో అవి యథేచ్ఛగా వ్యవహరిస్తున్నాయి. పదేపదే హెచ్చరికలు చేసినప్పటికీ, అవి చట్టవిరుద్ధంగా వ్యర్థాలను నదిలోకి విడుదల చేయడం సమస్యను మరింత తీవ్రతరం చేస్తోంది.
మహారాష్ట్రలో సేంద్రీయ వ్యర్థాలు, భారీ లోహాల కాలుష్యం
నది ఎగువ భాగంలో ఉన్న మహారాష్ట్రలో, నాసిక్ నుండి పైఠాన్ వరకు సుమారు 300 కిలోమీటర్ల మేర ఇటీవల జరిగిన అంచనాలలో అత్యధిక స్థాయి సేంద్రీయ కాలుష్యం నమోదైంది. ఈ మార్గంలో సేకరించిన నీటి నమూనాలు ప్రమాదకర స్థాయిలో బయోకెమికల్ ఆక్సిజన్ డిమాండ్ (BOD) స్థాయిలను కలిగి ఉన్నాయి. ఇది నీటిలోని ఆక్సిజన్ స్థాయిలను తీవ్రంగా తగ్గించి, జలచరాలకు ముప్పు కలిగిస్తోంది. వ్యవసాయ వ్యర్థాలు కూడా కాలుష్యానికి మరో ప్రధాన కారణం. నాసిక్, నాందేడ్ సమీపంలోని పొలాల నుండి ఎరువులు, పురుగుమందులు శుద్ధి చేయకుండా నేరుగా నదిలోకి ప్రవహిస్తున్నాయి.
ఔరంగాబాద్, పైఠాన్‌లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో భారీ లోహాల కాలుష్యం వెలుగు చూసింది. ఇక్కడ ఇనుము, జింక్, నికెల్, కాపర్ వంటి లోహాల స్థాయిలు తాగునీటి ప్రమాణాలకు మించి ఉన్నాయని గుర్తించారు. నాసిక్ నుండి పైఠాన్ వరకు 300 కిలోమీటర్ల మేర BOD స్థాయిలు 6-36 mg/L వరకు ఉన్నాయి. తాగునీటి కోసం అనుమతించదగిన పరిమితి 3 mg/L (BIS ప్రమాణాల ప్రకారం) కాగా, 6 mg/L పైన ఉన్న స్థాయిలు జలచరాల జీవనానికి పనికిరానంత తీవ్రమైన కాలుష్యాన్ని సూచిస్తున్నాయి. ముఖ్యంగా మత్స్య సంపదపై తీవ్ర ప్రభావం పడుతోంది. భారీగా పేరుకుపోయిన వ్యర్థాల వల్ల చేపల దిగుబడి తగ్గి ఆదాయం పడిపోవడంతో మత్స్యకారులు ఆందోళన చెందుతున్నారు. దుర్వాసన వస్తున్న నీటి వల్ల నది సమీపంలోని పుణ్యక్షేత్రాలను సందర్శించే యాత్రికులు, పర్యాటకులు వెనుకంజ వేస్తున్నారని స్థానికులు వాపోతున్నారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్ - అత్యంత కలుషితమైన ప్రాంతాల గుర్తింపు
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోనూ కాలుష్య సంక్షోభం తీవ్రంగా ఉంది. ముఖ్యంగా రాజమహేంద్రవరం నుండి ధవళేశ్వరం బ్యారేజ్ వరకు ఉన్న ప్రాంతం భారతదేశంలోనే అత్యంత కలుషితమైన నదీ భాగాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడింది. ఆల్గే వృద్ధి, నీటి కలుపు మొక్కలు, శుద్ధి చేయని మురుగునీరు నది సహజ స్థితిని దారుణంగా మార్చేశాయి. నరసాపురంలో చట్టవిరుద్ధంగా మున్సిపల్ వ్యర్థాలను డంప్ చేస్తున్నారనే ఆరోపణలపై నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ విచారణ ప్రారంభించింది. ఇది కాలుష్య స్థాయిలను మరింత పెంచుతోంది.
ఇదిలా ఉండగా, పోలవరం ప్రాజెక్ట్ వంటి పెద్ద ఎత్తున చేపట్టిన నిర్మాణ ప్రాజెక్టుల వల్ల నీరు నిలిచిపోతోంది. దీనివల్ల కాలుష్య కారకాలు కొట్టుకుపోకుండా అక్కడే పేరుకుపోతున్నాయి. గతంలో నేషనల్ రివర్ కన్జర్వేషన్ ప్లాన్ వంటి ప్రయత్నాలు చేసినప్పటికీ, నదీతీర రాష్ట్రాల మధ్య సమన్వయం లేకపోవడం, నిబంధనలను స్థిరంగా అమలు చేయకపోవడం వల్ల కాలుష్య స్థాయిలు అధికంగానే ఉన్నాయి.
జల్ శక్తి చొరవ
తెలంగాణ, మహారాష్ట్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లలో కాలుష్యాన్ని ఎదుర్కోవడానికి కఠినమైన నిబంధనలు, స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతులు, మెరుగైన మురుగునీటి శుద్ధి మౌలిక సదుపాయాలు అవసరమని పర్యావరణవేత్తలు నొక్కి చెబుతున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో, జల్ శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ గోదావరి నది కోసం దీర్ఘకాలిక నిర్వహణ వ్యూహాన్ని రూపొందించడానికి NEERI భాగస్వామ్యంతో మూడేళ్ల అధ్యయనాన్ని ప్రారంభించింది. నది పునరుజ్జీవనం కోసం ఒక సమగ్ర ప్రణాళికను రూపొందించడంపై ఈ అధ్యయనం దృష్టి సారిస్తోంది. 2025-2028 వరకు కొనసాగే ఈ అధ్యయనం ఇంకా ప్రారంభ దశలోనే ఉంది.